Deniz, Ada, Özgürlük Dokuz Ada Bir Deniz
2020 yılında COVID-19, dünya çapında bir milyondan fazla insanı öldürdü, birçok aileyi ve topluluğu geri dönülemez bir şekilde değişime zorladı. Yalnızca insanlar değil hayvanlar da dünya çapında yayılan COVID-19 salgınında pek başarılı olamadı. COVID-19 nedeniyle denetimsiz kalan ekoturizm alanı ilan edilen bölgelerde kaçak avlanmalar arttı. Hayvanat bahçelerindeki kaplanlar ve birçok yırtıcı hayvan pozitif çıkan testler nedeniyle öldürüldü, insanları hayvanlarda bulunan bir coronavirüs varyantından koruma gerekçesiyle Danimarka kürk çiftlikleri’nde – 15 milyondan fazla vizon öldürüldü.
Ancak olumlu gelişmeler de yok değil. Yaban hayatı, pandeminin neden olduğu insan odaklı yaşam tarzı değişikliklerimizin bir kısmından yararlandı. Coronavirüsün yayıldığı yer olarak gösterilen Çin’in Wuhan kentindeki canlı hayvan pazarı, küresel yaban hayvanı ticaretini ve hayvan sömürüsünü yeniden gündeme taşıdı. 2020’nin Şubat ayında Çin hükümeti, yaban hayatındaki canlıların yiyecek olarak kullanılmasının suç sayılmasına zemin hazırlayan bir karar yayınladı. Çin hükümeti 2021 Şubat ayında da ulusal koruma altındaki yaban hayvanları listesini açıkladı. Yeni listede aralarında kurtların, tilkilerin, gelinciklerin, yunus balıklarının da yer aldığı 517 hayvan türü eklendi ve yeni listede 988 yaban hayvan türü yer aldı. Yeni liste, hayvanları insan toplumunun yararlandığı havyanlar, canlıları sağlıklı bir ekolojik sistemin parçası olarak gördüğü için büyük ilerlemeyi temsil ediyor.
Örneğin, ikinci sınıf Devlet koruması altında yaban hayatı listesine kurtlar eklenmiştir. Uzun bir süre kurtlar, insan çobanları ile çatışmaya girdiklerinde “haşarat” olarak görüldüler. Oysa şimdi, sağlıklı bir ekolojik sistem için kurt gibi yırtıcı hayvanların da gerekli olduğu konusunda hem bilim adamları hem de halk arasında geniş bir fikir birliği var.
Birçok insanın vahşi ve evcilleştirilen hayvanlarla etkileşim şeklimizi yeniden düşünmesine neden oldu. Salgın ve karantina koşulları bilim insanı olmayanları doğayla ilişki kurmak için yeni yollar aramaya teşvik etti. Vatandaş bilimi web sitelerinin, verilerinde kaydedeğer bir artış görüldü ve koruma projeleri için değerli bilgiler üretildi. SciStarter örneğinde görüldüğü gibi, 2019’dan bu yana yurttaş bilimi veri katkılarında yüzde 480 artış görülüyor. Bu kaynaklar, özellikle pandemi sırasında saha çalışmalarını duraklatmak zorunda kalanlar için araştırmacılar için bir ödül niteliği taşıyor. Öte yandan özellikle Amerika ve Avrupa’da beyazların egemen olduğu bir alan olarak görülen kuş gözlemciliğinde siyahlar başta olmak üzere diğer topluluklar da COVID-19 koşullarında görünür hale geldiler. Irkçı önyargılara karşı ilk kez Black Birders Week organize edildi.
Hayvanlar için bir diğer iyi haber ulaşım ağlarında insan yoğunluğunun azalması sonucu geldi. Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde 2020’nin Mart ve Nisan aylarında karayolu trafiği yüzde 73 oranında azaldı ve geyik, ayı ve dağ aslanı gibi vahşi hayvanlarla ölümcül çarpışmalar yüzde 58 azaldı. Kaliforniya Üniversitesi, Yol Ekolojisi Merkezi’nin eş direktörü Fraser Shilling’e göre bu durum “yollarda ve otoyollarda ölmeyen 500 milyon omurgalı hayvan anlamına geliyor ve vahşi yaşam için hiç de küçük bir şey değil. ”
COVID-19’un yayıldığı canlı türü olarak çokça tartışılan ve nesli tehlike altındaki dünyanın en çok ticareti yapılan memelisi olan Pangolinlere yönelik koruma önlemleri arttırıldı. 2020’nin Haziran ayında Pekin hükümeti ülkenin yaban hayatı yasası kapsamında pangolinlere en yüksek düzeyde koruma sağladı . Pangolin pullarının en büyük tüketicilerinden biri olan Çin, hayvanı da onaylanmış geleneksel ilaç bileşenleri listesinden çıkardı. Pangolinlerin vücut parçalarını ham maddeler olarak ilaç endüstrisinde kullanmayı da yasaklayan kanunun bu büyük katliamı engellemese bile yavaşlatması bekleniyor. Tüm zamanların en yüksek seviyesine 2019 yılında ulaşan pangolin ticaretinin tüm dünyada yasaklanması için kampanyalar devam ediyor.
Amerika’dan gelen bir diğer iyi haber ise 35 Asya filinin Ringling Bros. ve Barnum & Bailey Circus şirketlerinden kurtarıldığını müjdeliyor. Emekli sirk fillerinin Florida’da 2.500 dönümlük bir koruma merkezine taşınması için girişimlerde bulunan White Oak Conservation, fillerin olabildiği kadar doğal yaşama dönmesi için çaba harcayacaklarını vurguluyor.
Bir diğer çarpıcı gelişme de Tazmanya canavarlarının bin yıldır ilk kez Avustralya anakarasına dönmesi. Bu keseli hayvanlar, bin yıl önce ana kıtadan kayboldu, bunun nedeni muhtemelen yerli avcıların Avustralya’nın büyük memelilerinin çoğunu öldürmeleriydi. Günümüzde popülasyonları Tazmanya adasıyla sınırlı olan Tazmanya canavarlarının nüfusu, bulaşıcı ve ölümcül bir yüz kanserinin yayılmasının ardından 1990’larda 25.000’e düşmüştü. Mart ve Eylül aylarında, iki düzineden biraz fazlası doğu Avustralya’daki bin dönümlük çitlerle çevrili bir vahşi yaşam koruma alanına götürüldü.
Kaynaklar:
https://www.nationalgeographic.com/animals/article/wildlife-wins-good-news-stories-2020
https://www.dw.com/en/black-birders-against-racism-diversity-nature/a-54777838
https://www.nationalgeographic.com/animals/article/tasmanian-devils-return-to-mainland-australia
https://news.cgtn.com/news/2021-02-09/China-adds-over-500-more-animals-to-wildlife-protection-list-XJyDxkiriE/index.html
