Deniz, Ada, Özgürlük Dokuz Ada Bir Deniz
Darbe girişiminden sonra Başbakan Binali Yıldırım’ın “Askeri birlikler şehir dışına taşınacak” açıklamasının ardından dikkatler TSK’ya ait arazilere çevrildi. Geçmişte askeriyenin elinden devlete geçen ormanlık alanların durumu hiç de iç açıcı değil. Çoğunda milyon dolarlık konutlar yapılmış ya da hâlâ yapılıyor. Uzmanlar, sivil toplum örgütleri uyarıyor: Buralar mutlaka yeşil alan olarak korunmalı.
Yıl 1959… İstanbul Zekeriyaköy’deki 506 dönüm ormanlık alan, ‘milli güvenlik amaçlı’ olarak metrekaresi 3 dolardan köylülerden alınarak kamulaştırılıyor. Buraya füze rampası yapılması planlanıyor. Yıl 2010… Füze rampası yapılmadığı gibi, bu alan, askeriyeden önce orman bölge müdürlüğüne, ardından TOKİ’ye devrediliyor. TOKİ’ye devrinden sonra ihaleyle özel bir firmaya veriliyor. Şu anda o ormanlık alanda değeri 1.5 milyar doları bulan konut projesi var. Bunun gibi çok sayıda askeri arazi, pek çok nedenle devlete devredildi. Ancak incelendiğinde, çoğunda ya bir konut projesi ya da ticaret alanı yapıldığı anlaşılıyor. Askeri kışlaları imara açma çalışmaları aslında yeni değil. İlk olarak 2007’de gündeme geldi. Çünkü bu alanların büyük kısmı şehir merkezlerinde kaldığından metrekare olarak da çok değerli. Örneğin, Maslak’taki arazilerin metrekaresi 15 bin dolara kadar çıkıyor. Uzmanlara göre aslında askeriyeye ait bu arazilerin kullanıma açılması bir fırsat. Ancak bu fırsatı ‘yeşil alan’ olarak kullanmak gerekiyor. İstanbul gibi yeşile muhtaç büyük kentlerde askeri alanlar çok önemli. Askeri alanlar genelde yeşil alan olduğu için ekolojik rezerv görevi de yapıyor. Kesinlikle yeni yapılaşmalara izin verilmemesi gerekiyor. Gerçi Başbakan Binali Yıldırım, bu arazilerin piknik alanı olarak kullanılacağını söyledi, bakın önceki tecrübeler neyi gösteriyor…
Füze rampası olacaktı, ağaçlar kesildi, lüks konut oldu.
Ağaç yerine gökdelen: MASLAK
İstanbul Ayazağa’daki arazi için 2008’de protokol düzenlendi, TOKİ’ye devredildi. İki yıl sonra ihaleye çıkıldı. İmar planları üç kez yargıya takılsa da Çevre ve Şehircilik Bakanlığı onayladı. Şimdi ormanlık alanda Ağaoğlu’nun ‘Maslak 1453’ projesi yükseliyor.
2013-2014’te başvurusu yapılmıştı: HASDAL
Başbakan Yıldırım, Hasdal ve Maltepe Kışlaları’nın Trakya’ya taşınacağını duyurdu. Hasdal ve T. Selahattin Gökkartal Kışlaları için imar değişikliği talebi ilk olarak 2013 ve 2014’te gündeme geldi. 508 hektarlık alanın 121 hektarlık kısmının konut ve ticaret alanına alınmasıyla ilgili talep İBB Meclisi’ne getirildi.
Tank fabrikasında 70 metrelik bina: ZEYTİNBURNU
Zeytinburnu’nda TSK’ya ait olan tank fabrikası, 2006’da yapılan bir anlaşmayla TOKİ’ye devredildi. Emlak Konut GYO, Zeytinburnu’nda 111 dönümlük tarihi tank fabrikası arazisini 70 metre (23 kat) yüksekliğinde inşaat izniyle ihaleye çıkardı. İnşaat henüz başlamadı ama işlemleri tamamlandı. Arazide 1. Ordu Zeytinburnu Ağır Bakım tamir fabrikası, demirhane, dökümhane, marangozhane, er yemekhanesi, bölük karargâhı, hamam ve gazino gibi binalar bulunuyordu.
50 bin konut inşa edilecek: ESENLER
Milli Savunma Bakanlığı’ndan Esenler Belediyesi’ne 2015’te devredilen 8.7 milyon metrekarelik askeri araziye yaklaşık 50 bin konut inşa edilecek. Alanda konut üretiminin yanı sıra büyük bir şehir parkı da yer alacak. Esenler’deki arazide Baştabya ve Topkule Kışlaları ile 47. Motorlu Piyade Alay Komutanlığı ile Ulaştırma Oto Tabur Komutanlığı’nın bulunduğu Metris Kışlası yer alıyor.
Parça parça imara açıldı: MALTEPE
İstanbul Maltepe’de bölgenin en büyük yeşil alanlarından biri olan 600 hektarlık Büyükbakkalköy Bölge Parkı, parça parça imara açıldı. Milli Savunma Bakanlığı’nın talebi üzerine İBB Meclisi kararıyla parkta askeriyeye tahsisli alanlarda imarın önü açıldı. Askeriyeye tahsisli 42 bin metrekarelik alana 14 katlı bina yapılabilecek.
15 katlı konutlar yapılacak: TUZLA
Tuzla’da, askeri tersanelerin yanı sıra Tuzla Piyade Okulu ve Aydınlı bölgesinde yer alan askeri alanlar bulunuyor. Tuzla’nın toplu konut bölgesi ilan ettiği Aydınlı Mahallesi’nde Milli Savunma Bakanlığı’na tahsis edilen 14 bin 200 metrekarelik askeri alana konut ve ticaret merkezi için imar izni verildi. Tuzla Belediyesi’nin 15 katlı konut ve ticaret merkezi projesi için askeri alanda kalan arsasıyla ilgili imar planı değişikliği Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 2015’te kabul edildi.
Plan değişti: FLORYA
Şenlikköy Mahallesi’ndeki 34 bin 353 metrekarelik askeri alanın imar planı 2016’da değişti. Çevresine villa konseptli 429 yeni konut eklenecek.
** Anayasanın ‘ormanlar’la ilgili 169’uncu maddesi şöyle diyor: “…Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Devlet ormanları, kanuna göre, devletçe yönetilir ve işletilir. Ormanlara zarar verebilecek hiçbir faaliyet ve eyleme müsaade edilemez…”
MİMARLAR ODASI GENEL BAŞKANI EYÜP MUHCU: DARBEDEN FAYDALANMAK İSTİYORLAR
Askeri alanların imara açılması 2007’de başladı. Hasdal’ın yüzde 60’ı yapılaştı. Örnekler çok fazla. Kuleli Askeri Lisesi, Selimiye Kışlası gibi yapıların işlevleriyle birlikte korunması, uluslararası koruma kurallarının bir gereği. Zaten kişi başına düşen yeşil alan çok yetersiz. Kamusal alanların elden çıkarılması, betonlaşması söz konusu. 14 yıldır uygulanan ekonomik politikalarda kentsel rant modeli benimsendi. Şimdi de süreç OHAL’den faydalanarak işletiliyor. Normal koşullarda Kuleli Askeri Lisesi’nin anıtsal yapısının satışının gündeme getirilmesi dahil, söz konusu olamazdı. Toplum tarafından ciddi demokratik tepkiler ortaya konurdu.
ŞEHİR PLANCILARI ODASI İSTANBUL Y.K.B. TAYFUN KAHRAMAN: BU BİR FIRSAT, İYİ DEĞERLENDİRELİM
Bugüne kadar askeriyeye ait bu alanlar önce TOKİ’ye devredildi. Sonra Emlak Konut aracılığıyla satıldı. Ve konut projeleri yapıldı. Zekeriyaköy’deki, Maslak 1453’teki örnekler en bilinenleri. Buna benzer çok fazla örnek var. İstanbul’daki askeri alanların, toplamın yüzde 10’u olduğunu biliyoruz. Bu da rantiyelerin iştahını kabartıyor. Devletin bugüne kadar işlevini yitirmiş askeri araziler için olan tutumu, gelecekteki tutumunun da bir göstergesi. Tersi bir örnek yok. İstanbul’da zaten yeşil alan az. Aslında bu bir fırsat. Bu alanların yeşil olmayanlarının da yeşil alana dönüştürülmesi gerekiyor.
KUZEY ORMANLARI SAVUNMASI’NDAN ONUR AKGÜL: ZAMANA YAYILMIŞ DARBE GİBİ
AKP iktidarının şimdiye kadar yeşil alanları nasıl değerlendirdiği ortada. Askeri alanların sermayeye devri ve ekolojik alanlardaki zamana yayılmış darbe yeni değil. Darbe girişiminin bahane edildiği de açık. Maslak’taki İl Jandarma Komutanlığı ve Üçüncü Kolordu Komutanlığı Fatih Ormanı’nın bitişiğinde. Ona tekrar dahil edilmeli çünkü zaten o ormana ait. Hasdal Kışlası’nın bulunduğu alan da kuzey ormanları kapsamında ve ormana geri katılmalı. Tüm Türkiye’de de aynı ilke gözetilerek askeri alanlar orman arazisine devredilmeli. Ülke ranta doymuştur. Ekolojik kriz ve iklim değişikliğiyse alarm vermektedir.
